ประตูหัวเวียง หรือประตูช้างเผือก

“…แล้วเถิงเวลายามแตรจักใกล้เท่ียง ท้าวก็ยกเอาหมู่ยสบริวาร บริวารเข้าเวียงหลวง ด้วยประตูช้างเผือกหนเหนือ ห้ือลัวะจูง หมาพาแชกเข้าก่อน ไปสถิตสําราญนอนเชียงขวางหน้าวัดเชียงหมั้น ได้คืนหนึ่ง…”

การให้ลัวะมาประกอบพิธีกรรมราชาภิเษกน้ียังปรากฏในจารีตเมืองเชียงตุงอีกแห่งหนึ่ง ซึ่ง เมืองแห่งนี้เป็นลูกบ้านหางเมืองของเชียงใหม่มาตั้งแต่สมัยพญามังราย “พิธีขึ้นหอเจ้าฟ้าเมืองเชียง ตุง” จะให้ชาวลัวะขึ้นหอคําก่อนแล้วมีคนมาไล่ลัวะลงไปแล้วเจ้าฟ้าผู้ครองนครจะขึ้นนั่งบัลลังก์ ทั้ง สมัยพระยากาวิละ (พ.ศ. 2325 – 2356) เข้าครองเมืองเชียงใหม่ ได้ให้ลัวะจูงหมาพาแจก (ภาชนะ สานรูปสอบสําหรับใส่สิ่งของใช้ห้อยหลังแบกไป) เข้าไปนอนเชียงขวางหน้าวัดเชียงหมั้น จากนั้นจึง ค่อยเสด็จไปยังคุ้มน้อยที่ประทับของพระองค์ พิธีดังกล่าวจึงเป็นจารีตปฏิบัติสืบทอดกันต่อมา ใน ปัจจุบันประตูหัวเวียง หรือประตูช้างเผือกยังคงความสําคัญในฐานะเป็นประตูมงคลประจําเมืองทั้งใน ความเชื่อและพิธีกรรมสําคัญของเมืองเชียงใหม่ เช่น การทําบุญและสืบชะตาเมืองเชียงใหม่ การ อัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุองค์สําคัญเข้าสู่เมืองเชียงใหม่ ฯลฯ

ลักษณะทางสถาปัตยกรรมและศิลปกรรม

กําแพงก่ออิฐถือปูนทําเป็นประตูและแนเปราการเมือง มีทางเข้า – ออก ด้านทิศ เหนือของเมืองเชียงใหม่